GÜNAYDIN/ TÜNAYDIN Değerli Okurlar;
Türkçe, dünyada yazıya geçirilen ilk dillerden biridir.
Türkler tarih boyunca önce kayalara ve mağaralara resimler çizmişler, daha sonra “tamgalar” kullanmışlar, M.Ö. 12 000’den itibaren de “yazı” ya geçmeye başlamışlardır.
Türk yazının alfabeleşme sürecini, kaya resimlerinden tamgalara, tamgalardan piktogramlara kadar takip edebilmekteyiz.
(Pintogram: kayaları daha sert kayalarla çizerek resim yapma tekniğidir. Petroglifler, yazı öğeleri içeren resim demektir. )
Belli başlı eski Türk yazıt ve alfabeleri şunlardır:
TAMGALI SAY YAZITLARI: Kazakistan’da Almatı’ya 170 km. uzaklıkta 1 000 kadar kaya resmi bulunmuştur. Alman asıllı Kazan Doç. Dr. Aleksander’ in yapmış olduğu araştırmalar dünyaca ünlüdür. Buradaki kaya resimleri, tarih öncesinden yakın zamanlara dek devam eden bütün aşamaları rahatlıkla tespit edebilmektedir.
SAYMALI TAŞ YAZITLARI: Kırgızistan Narın bölgesinde bulunan kaya resimleridir. Saymalı Taş, Tanrı Dağları’nın kollarından Aladağlar’ın zirvelerinde kaya resmi alanıdır. Yaklaşık 10 000 kaya üzerinde yaklaşık 100 000 kaya resmi vardır.
YENİSEY YAZITLARI: Baykal Gölü’nün güneyinde, Tuva Abakan bölgesinde Yenisey Irmağı civarında bulunan ileri seviyedeki yazı örnekleridir. Yenisey bölgesinde 145 eski Türk yazısı vardır.
Yenisey Yazıtları, Göktürkler ve Uygurlar’ dan kalma, Orhun Anıtları’ndan daha eski olan yazıtlardır. Orhun Alfabesi’ nden daha önceki bir döneme yani XIII. yüzyıldan öncesine aittir. Yazıtlar tam bir mezartaşı niteliğindedir. Çeşitli müzelerde korunan yazıtlardan bazılarının, bulundukları bölgelere göre özel adları vardır.
SÜLYEK YAZITLARI VE AÇIKTAŞ ALFABESİ: Yenisey’in kaynak kolu, Uluğkem vadilerinden Sülyek’te ileri seviyede yazı örnekleri bulunmuştur. Açıktaş Alfabesi, Kâzım Mirşan’a göre Türklerin ilk alfabesidir.
Sayın Kâzım MİRŞAN’ın bulduğu M.Ö. 14 000’e kadar giden buluntulardan bazıları şunlardır:
HOYTI TAMIR GÜNLÜKLERİ: Orhun Irmağı vadisinde bulunan ve bu adı taşıyan kayalıklara yazılmış yazılardır. M.Ö. 879 – M.Ö. 516 yılları arasında yaşanan günlük önemli olaylar kısa kısa birkaç satırla vurulmuştur. 363 yılın önemli olaylarını nakletmesi bakımından önemi büyüktür. Buraya bir açık hava arşivi ya da açık hava gazetesi demek de mümkündür.
ALTI YARIQ TİGİN : M.Ö. 1517- M.Ö. 512 arasını kapsayacak şekilde, rahipler tarafından yazılmış ve bir mabette saklanmıştır. M.Ö. 516’da mabetlerin kontrol altına alınmaları üzerine, mabetteki yazıların hepsi kopya edilerek Miran kentine götürülmüştür.
Macar Türkolog Aurel Stein, 1907’de, Içkı Türkistan’ın Miran (Tunghuang) kentinde, çok eski bir Türkçe ile yazıldığını kabul ve ilân ettiği (Altı Yarıq Tigin)’e ait 3 yaprak bulmuştur.
Altı Yarıq, “ Tanrı’ya varma, onda erime, onunla özdeşleşme için gerekli olan 6 fazileti ifade eder.”
TAMGA KAYA RESİM- YAZILARI: Orta Asya’da, (Tamgalı- Talas Vadisi- Issıq Köl üçgenindeki bölgede) M.Ö. 18 – 12 000’lerden başlayarak M.Ö. 8 – 7 000’lere tarihlenen Tamga adı verilen sembol – şekillere rastlanmıştır.
İTİZ ÜR-ÖG BİTİG TAŞI: Volga ve Qama’nın birleştiği noktada bulunan bu taş, M.Ö. 522’ye tarihlenmektedir.
ŞÖLGEN TAŞ YAZILARI: Şölgen Taş Mağarası’nda, M.Ö. 14 000’lere tarihlenen kaya resimleri – yazılar bulunmuştur.
(DEVAM EDECEK)
(NOT: Dünya Kupası maçlarını takip ediyor musunuz? Japon futbolcuların, Suudi Arabistanlı futbolcuların ya da alfabeleri değişik ülkelerin sporcularının sırtlarında yazan adlarını okuyabiliyor musunuz? Türk alfabesinin güzelliği ne kadar belli oluyor, değil mi?)
Gününüz aydınlık ve esenlik dolu olsun.
NE MUTLU TÜRK’ ÜM DİYENE!
