GÜNAYDIN Değerli Okurlar,
Cumhuriyet döneminin ilk kâğıt fabrikasının temeli 14 Ağustos 1934’te İzmit’ te atılmıştı. İnşaatı, makinelerin montajı vb. 20 ay sürdü ve ilk Türk Kâğıdı 18 Nisan 1936’ da yapıldı. Fabrika ise resmî açılışını 6 Kasım 1936’ da yaptı.
Bu gün, çok kısa da olsa bu konuya değineceğim. Bu yazıyı sadece bir tarih bilgisi açısından değerlendirmeyin! Nereden nereye geldiğimizi anlamak adına çok önemli olduğunu düşünüyorum.
Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin yeterli üretim ve teknoloji alt yapısı olmadığı için, sanayileşmede öncelik ithalata dayanıyordu. Zira Osmanlı’ dan Cumhuriyet’ e hemen hemen her alanda yeterli alt yapı gelmemişti. Ülke gerçekten de yoksul ve yoksun bir haldeydi.
Bu ortamda,( konumuz kâğıt olduğu için), çok büyük kâğıt sıkıntısı yaşanıyordu. Diğer sektörlerde olduğu gibi kâğıt sanayisi de tamamen ithalata dayalıydı. Yani Osmanlı’dan Cumhuriyet’e intikal eden bir kâğıt fabrikası yoktu.
Millî iktisat düşüncesiyle özellikle Tekel Bakanlığının ihtiyaçlarını karşılamak için yerli kâğıt üretecek bir kâğıt fabrikasının kurulması 1930’ların başında gündeme geldi.
Bu sırada İş Bankası’ nın başında Celâl Bayar vardı. Bayar, Almanya’ da kâğıt sanayii ihtisası yapmış Mehmet Ali Kâğıtçı ile görüşüp onun önerilerini aldıktan sonra, ülkenin kâğıt ihtiyacını karşılamak için bir kâğıt fabrikası kurmaya karar verdi. Sermayesini hazırladı. Plânlarını yaptırdı, fabrikanın yerini tespit ettirdi. Hükümete bu fabrikanın yapılmasına müsaade edilmesi için müracaat etti.
Ancak ortada garip bir değerlendirme vardı:
“Bu fabrikaya ne lüzum var. Mademki yaptığı kâğıt dışarıya nazaran pahalıdır. Ne diye dışarıdan ucuz kâğıt getirmeyip de burada yüksek maliyetle kâğıt elde edelim. Üstelik de devletin bu kadar sermayesini boşuna burada işgal edelim.”
Yerli Kâğıt fabrikasının kurulmasının zarar edeceği yolundaki eleştiriler ve baskı basında artınca, Atatürk’ ün talimatıyla dönemin Başbakanı İsmet İnönü ve bakanlarla bir toplantı yapıldı ve toplantı sonunda hükümetin elindeki verilerle böyle bir fabrikanın başarılı olamayacağı sonucuna varıldı.
Ancak konunun öneminin farkında olan Atatürk, Celâl Bayar’ ı çağırarak kendisinden konuyla ilgili çok ayrıntılı özel bilgi aldı. Bundan sonra da dönemin İktisat Vekili Mustafa Şeref (Özkan) Bey’ i İktisat Vekâletinden uzaklaştırdı ve Celâl Bayar’ ı İktisat Vekili yaptı.
Kâğıt Fabrikası yapımının da böylece önü açıldı.
Yeni İktisat Vekili Celâl Bayar, kâğıt fabrikası projesini kurulacak olan Sümerbank’ın, yani devletin üstlenmesini uygun gördü.
Sümerbank’ın 3 Haziran 1933’te kurulmasıyla, Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nda yer alan kâğıt fabrikası için çalışmalar başladı.
1934 yılında uygulamaya konan Birinci Beş Yıllık Sanayi Plânı kapsamında yapılan fizibilite çalışmaları sonucu hazırlanan raporlarda belirlenen su temini, arazi topografyası ve nakliye olanakları gibi kriterlere uygun olarak kurulacak fabrikanın yeri İzmit olarak belirlendi.
Başbakan İsmet İnönü tarafından temelleri 14 Ağustos 1934 yılında atılan ve I. Kâğıt Fabrikası olarak bilinen, İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası 6 Kasım 1936’de İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası’nı törenle açıldı.
Fabrikanın ilk kâğıt üretimi 18 Nisan 1936 Saat:15.03’te gerçekleşti.
Bu ilk kâğıt fabrikasının üretim hacmi 1940 yılında Türkiye’nin kâğıt ihtiyacının önemli bir kısmını karşılar hale geldi.
1 Kasım 1944 tarihinde TBMM’nin 7. Dönem 2. Toplanma Yılının açılış konuşmasında İsmet İnönü yeni bir kâğıt fabrikası ve selüloz fabrikalarının işletmeye açılması ile ilgili verdiği bilgide şunu ifade eder: “Kâğıt Fabrikasını bu sene yeni tesislerle genişlettik. Selüloz endüstrisi, ana tesislerini kurmuştur. Bundan, ilerisi için birçok alanda geniş faydalar bekliyoruz.”
1944 yılında İzmit İkinci Kâğıt Fabrikası,
1954 yılında da Üçüncü Kâğıt Fabrikası işletmeye açıldı.
1955 yılında Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi Kanunu yürürlüğe girdi, böylece SEKA kuruldu.
1984 yılına kadar toplam 11 kâğıt fabrikası kuruldu.
SEKA İzmit İşletmeleri 10 Mart 2005 tarihinde kapatıldı.
Fabrika özelleştirme listesine eklendi, yatırım durduruldu ve fabrika Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi.
SONUÇ: Diğer kâğıt fabrikalarının çoğu zaman içinde satıldı. Elde birkaç tane kaldı. Onlar da yeterli olmuyor. Kendimiz üretiyorduk, tekrar başa döndük ve ithal eder olduk!
Başka da yorum yok!
Gününüz aydınlık ve esenlik dolu olsun!