Sosyal medya, kulaktan dolma bilgiler ve popüler diyet akımları; bireyleri sağlıklı olduğunu sandıkları ancak uzun vadede zararlı olabilecek alışkanlıklara yönlendiriyor. Bu konuda farkındalık yaratmak isteyen Diyetisyen Burcu Aslan Kurtulmuş, toplumda sıkça karşılaşılan beslenme hatalarını bir bir sıralayarak bilimsel açıklamalarda bulundu.
"Karbonhidratlar Kesilmez, Doğru Seçilir"
Karbonhidratlar, vücudun temel enerji kaynağıdır. Bu yüzden tamamen kesilmemelidir. Kurtulmuş, basit karbonhidratlar olarak adlandırılan şekerli gıdalar ve beyaz unlu ürünlerin sınırlandırılması gerektiğini ancak kompleks karbonhidratlar (baklagiller, tam tahıllar, sebzeler) gibi besinlerin kesinlikle diyetten çıkarılmaması gerektiğini vurguluyor.
“Karbonhidratlar bizim temel enerji kaynağımız. Onları tamamen kesmek vücudu yorar. Önemli olan basit karbonhidratları sınırlamak. Kompleks karbonhidratlar, yani tam tahıllar, baklagiller mutlaka tüketilmeli.”
“Yağ Yemek, Vücutta Yağ Yapar” Söylemi Yanlış
Toplumda sıkça duyulan yanlışlardan biri de “yağ tüketmek kilo aldırır” düşüncesi. Oysa bu durum, tüketilen yağın türüne bağlıdır. Diyetisyen Kurtulmuş, sağlıklı yağların vücut fonksiyonları için vazgeçilmez olduğunu belirtiyor:
“Yağ yemek, vücutta yağ yapmaz. Tam tersine, sağlıklı yağlar – örneğin avokado, badem, ceviz gibi besinlerde bulunan yağlar – metabolizmayı destekler ve yağ yakımında da rol oynar.”
Gece Yemek Kilo Aldırır mı?
Gece yemek yemenin direkt olarak kilo aldırdığına dair yaygın bir inanış var. Ancak Kurtulmuş’a göre bu durum, kişinin toplam günlük enerji dengesine ve gece tükettiği besin türlerine bağlı.
“Gece yemek yemek doğrudan kilo aldırmaz. Ancak gece daha çok abur cubur ve tırtıklama davranışları artar. Bu da kalori alımını yükseltir ve kilo artışına sebep olabilir.”
Detoks Gerçekten Gerekli mi?
Son yıllarda sıkça pazarlanan detoks suları ve içeceklerine de değinen Kurtulmuş, detoksun aslında vücudun doğal bir süreci olduğunu hatırlatıyor:
“Vücudun zaten detoks yapan organları var: böbrekler ve karaciğer. Detoks içecekleri düşük kalorili ve vitamin açısından zengin oldukları için ödem atmaya yardımcı olabilir ama mucizevi etkileri yoktur.”
Kilo Vermek İçin Spor Yeterli mi?
Sporun kilo vermede tek başına yeterli olmadığını belirten diyetisyen, esas etkinin beslenme alışkanlıklarında olduğunu söylüyor:
“Kilo kaybının %70-80’i beslenmeye bağlıdır. Eğer fazla kalori alıyorsanız, ne kadar spor yaparsanız yapın kilo veremezsiniz.”
Limonlu Su Yağ Yakmaz
Sosyal medyada sıkça önerilen limonlu suyun yağ yakımına doğrudan etkisi olmadığı, yalnızca sindirimi destekleyip C vitamini sağladığı belirtildi. Yağ yakımı için kalori açığı oluşturmanın şart olduğu vurgulandı.
Öğün Sayısı Kişiye Göre Değişir
Kurtulmuş, 2 öğünle doyan bir bireyin olduğu gibi 5-6 öğünle dengede kalanların da olabileceğini ifade etti. Her bireyin metabolizması farklı çalıştığı için “tek tip öğün planı” uygulanamayacağının altını çizdi.
Ekmek Düşmanlığı Yersiz
Ekmek tüketimi de uzun süredir tartışma konusu. Ancak tam tahıllı ekmeklerin tokluk hissi sağlaması ve dengeli tüketilmesi halinde kilo kontrolüne destek olabileceği açıklandı. Kurtulmuş, “Ekmeği tamamen kesmek yerine, neyle ve ne kadar yediğimiz daha önemlidir” dedi.
Protein Fazlası Yağ Olarak Depolanır
Protein mucizesine de açıklık getiren Kurtulmuş, fazla tüketilen proteinin de vücutta yağa dönüştüğünü ve bu nedenle aşırı protein alımının zayıflatmak yerine yağlanmaya neden olabileceğini söyledi.
Hızlı Kilo Kaybı Tehlikeli
Hızlı kilo vermenin genellikle su ve kas kaybına neden olduğunu vurgulayan uzman, sağlıklı bir kilo kaybının haftalık 1 kilogramı geçmemesi gerektiğini ifade etti:
“Kasın yapısında bol miktarda su vardır. Su kaybı yaşandığında kas kaybı da yaşanmış gibi olur. Bu nedenle hızlı kilo kaybı sürdürülebilir değildir.”
Sağlıklı Besinler de Aşırıya Kaçılırsa Kilo Aldırır
Avokado ve muz gibi sağlıklı besinlerin yüksek enerji içerdiğini hatırlatan Kurtulmuş, porsiyon kontrolünün her zaman önemli olduğuna dikkat çekti.
Bitki Çayları Zayıflatmaz
Bitki çaylarının metabolizmayı destekleyici rolü olsa da, tek başına kilo kaybı sağlamadığının altını çizdi. “Bitki çayları sadece diyete destek olabilir, mucize beklememek gerekir,” dedi.
Diyet = Aç Kalmak Değil
Sözlerini, diyetin tanımına dair önemli bir hatırlatmayla sonlandıran Kurtulmuş:
“Diyet, aç kalmak değildir. Sürdürülebilir bir beslenme alışkanlığıdır. Aç kalarak yapılan diyetler sürdürülemez ve sağlıksızdır.”
Yumurtanın Sarısı Masum
Yumurta sarısındaki kolesterolün sağlıklı bireylerde zararlı etkisi olmadığını belirten Kurtulmuş, bu konuda da bilgi kirliliği olduğunu ifade etti.
Glutensiz Beslenme Herkes İçin Uygun Değil
Son olarak glutensiz beslenmenin yalnızca çölyak hastaları veya glüten intoleransı olan bireyler için uygun olduğunu, sağlıklı bireylerin gereksiz yere gluteni kesmeleri durumunda vitamin ve mineral eksiklikleri yaşayabileceğini söyledi.
