GÜNAYDIN/ TÜNAYDIN Değerli Okurlar,
Küçük bir yazı dizisiyle Cumhuriyet’ in kuruluş günlerini hatırlıyorduk. Kaldığımız yerden devam edelim.
Atatürk, Nutuk’ta Cumhuriyet’in ilânını şöyle anlatıyordu:
“...Efendiler, parti grubu toplantısına son verildi ve hemen Meclis toplantısı açıldı. Saat, öğleden sonra altı idi. Kanun teklifi, Kanun-i Esasi Encümeni (Anayasa Komisyonu) tarafından usulüne göre incelenerek, tutanağı hazırlanırken, Meclis diğer bazı meselelerle meşgul oldu. Nihayet Başkanlık kürsüsünde bulunan Başkan Vekili İsmet Bey, Meclis’te şu bilgiyi sundu:
- Kanun-i Esasi Encümeni, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda değişiklikler yapılması hakkındaki tasarının öncelikle ve derhal görüşülmesini teklif ediyor.
Kabul sesleri üzerine tutanak okundu.
Teklif olunduğu üzere görüşüldü.
Nihayet, kanun birçok konuşmacının ‘Yaşasın Cumhuriyet’ sesleriyle alkışlanan konuşmalarıyla kabul edildi.
Ondan sonra, Cumhurbaşkanı seçimi için Meclis’te oylamaya geçildi. Toplanan oyların neticesini, Başkanlık kürsüsünde bulunan İsmet Bey, Genel Kurul’a şu şekilde bildirdi:
- Türkiye Cumhurbaşkanlığı için yapılan oylamaya, yüz elli sekiz kişi katılmış; 158 kişi, Cumhurbaşkanlığı’na oybirliğiyle Ankara Mebusu Mustafa Kemal Paşa Hazretleri’ni seçmişlerdir. “
XXX
Mustafa Kemal Paşa, bundan sonra kürsüye gelerek uzun bir konuşma yaptı. Bu konuşmanın bir bölümü (günümüz Türkçesi ile) şöyledir:
“ Muhterem arkadaşlar,
Olağanüstü önemli ve evrensel olaylar karşısında yüce ulusumuzun gerçek uyanıklığının değerli bir belgesi olan anayasamızın bazı maddelerini açıklamak için ilgili komisyonca yüksek kurulunuza önerilen kanun tasarısının kabulü dolayısıyla yeni Türkiye devletinin zaten dünyada bilinen ve bilinmesi gereken niteliği, milletlerarasında yerleşmiş unvan ile adlandırıldı. Bunun doğal sonucu olmak üzere, bugüne kadar doğrudan doğruya Meclis’in başkanlığında bulundurduğunuz arkadaşınıza yaptırdığınız görevi, Cumhurbaşkanı unvanı ile yine aynı arkadaşınıza, bu aciz arkadaşınıza verdiniz. Bu münasebetle şimdiye kadar birçok kez hakkımda açıklamış olduğunuz sevgi, içtenlik ve güveni bir kez daha göstermekle yüksek değerbilirliğinizi kanıtlamış oluyorsunuz. Bundan dolayı yüksek kurulunuza ruhumun bütün içtenliğiyle teşekkürlerimi sunarım.
Arkadaşlar, yüzyıllardan beri doğuda haksızlığa ve zulme uğrayan ulusumuz, Türk Ulusu gerçekte sahip olduğu yüksek yeteneklerden yoksun sayılıyordu. Son yıllarda ulusumuzun eylemli olarak gösterdiği yetenek, Allah vergisi anlayış, onun için kötü düşüncede bulunanların ne kadar gafil, ne kadar incelemeden uzak yüzeyde kalmış insanlar olduğunu pek güzel kanıtladı. Ulusumuz sahip olduğu nitelik ve yeteneklerini, hükûmetini yeni adıyla uygarlık âlemine daha kolay olarak göstermeyi başaracaktır. Türkiye Cumhuriyeti cihanda tuttuğu mevkie layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir.”
Özetle, Meclis’te Cumhuriyet kararı, 29/30 Ekim 1923 gecesi, saat 20 30’da verildi. On beş dakika sonra, yani 20 45’te Cumhurbaşkanı seçildi. Durum, aynı gece bütün memlekete bildirildi ve her tarafta, gece yarısından sonra, yüz bir pare top atılarak ilân olundu.
Cumhuriyet’in ilânı ile devlet rejiminin gerçek adı kondu ve bu konudaki kargaşaya son verildi.
Cumhurbaşkanlığı seçilmesiyle de devlet başkanlığı sorunu çözüldü.
Cumhuriyet’in ilânından sonra inkılâplar birbirini takip etmeye başladı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’ üncü yıldönümünde, Cumhuriyeti’nin temeline harç koyan başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silâh arkadaşları olmak üzere, bu toprakları canları ve kanlarıyla vatan yapan tüm şehit ve gazilerimizi saygı ve rahmetle anıyorum. Nur içinde yatsınlar.
ATATÜRK diyor ki: “ TÜRK MİLLETİ’NİN KARAKTER VE ADETLERİNE EN UYGUN OLAN İDARE; CUMHURİYET İDARESİDİR.”
Gününüz aydınlık ve esenlik dolu olsun.
( Bir dönem, 10 yıldan fazla bir süre, TRT’ nin ulusal bayramlardaki tarihî program ve/ veya belgesellerine katkısı olan biri olarak, 40 yıl düşünsem, TRT’ nin 100’ üncü Yıl Özel Etkinliklerini İsrail- Filistin arasındaki çatışmaları bahane ederek, ileri bir tarihe erteleyebileceğini düşünmesini bile, aklıma getiremezdim.)
CUMHURİYET ULUSAL ONURUMUZUN SİMGESİDİR!
TÜRKİYE CUMHURİYETİ’ NİN 100’ ÜNCÜ YILI KUTLU OLSUN!
NE MUTLU TÜRK’ ÜM DİYENE!
