Yalova Gazetesi’nin Videolu Köşesi yeni isimleri ağırlamaya ve sizlerle buluşturmaya devam ediyor. Geçtiğimiz haftalarda TEMA Vakfı’nın Yalova Şubesi Başkanı Arzu Demir ile birlikte birçok önemli konuyu ele almıştık. Bu kez de TEMA’nın Çınarcık İlçe Sorumlusu olan Orçun Emrah Eren ile 5 Aralık Dünya Gönüllüler Günü kapsamında “Türkiye’de STK kültürü ve TEMA” konusunu konuştuk.
“Sivil Toplum Kuruluşları kar amacı gütmez”
Sivil toplum kuruluşları hakkında bilgi veren Eren, resmî kurumların dışında kalan ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukukî ve çevresel amaçları doğrultusunda lobi çalışmaları (ikna ve eylemlerle) yapan; üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük usulüyle alan, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağış veya aidatlar ile sağlayan kuruluşlardır. . STK’lar oda, sendika, vakıf ve dernek adı altında faaliyet gösterir. Vakıf ve dernekler topluma yararlı bir hizmet geliştirmek için kurulmuş yasal topluluklardır ve herkese yardım etmek için kurulmuşlardır. Ayrıca demokrasi kültürünün de yerelleşmesini sağlarlar. Bu kapsamlı tanıma rağmen STK’ları kategorize etmek oldukça zordur. Bazı araştırmacılar amaca yönelik, bazıları çıkara yönelik, bazıları da hesap verebilirliğe, bazıları kapsama (kadın-erkek) yönelik bir sınıflandırma yapmışlardır. Türkiye’de sivil toplum kuruluşları (STK’lar) son yıllarda büyüme ve görünürlükleri ile daha fazla gündemde. Öte yandan bu büyümeye rağmen kurumsallaşma, kapasite, katılım, demokratiklik, şeffaflık gibi birçok konuda eleştiriler de mevcut. Hem toplum, hem yöneticiler nezdinde, hem de bizzat diğer STK yöneticileri, genellikle olumsuz bir önyargıya sahip. Bu durumun hem nedenleri, hem de sonuçları ortaya çıkıyor. Bu durum zaman zaman bir kısır döngüye dönebilmektedir” ifadelerini kullandı.
“STK sayısı konusunda yolun başındayız”
Türkiye’deki STK’ların yapısı ve sayıları hakkında bilgi veren Eren, “Türkiye’deki dağılımları incelendiğinde ağırlığı, daha çok toplulukların ve grupların oluşturduğu STK’ların meydana getirdiği, tek tek bireylerin bir araya gelerek kurdukları STK’ların ise tablonun alt sıralarında kaldığı görülmektedir. İçişleri Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de 101.088 faal, 213027 kapatılmış dernek var. Darbe sonrası sıkıyönetim dönemleri, topluma zararlı dernekler, vs. Ayrıca 129 tane de yabancı dernek mevcut. Bu STK’ların %75’i erkek ağırlıklı. Yalova’da da 460 dernek faaliyette bulunmakta. Bu rakamlar iyi gibi görünse de gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında nüfusa oranla hala yolun başında olduğumuzu belirtmemiz gerekmektedir. Yapılan karşılaştırmalarda Türkiye’deki STK’ların sayıca az oluşuna yönelik olarak Türkiye’nin farklı bir sivil toplum dokusuna sahip olduğu ve bunun merkezinde de hayırseverliğin yer aldığı yönünde itirazlar gelir. Ne var ki Türkiye’nin hayırseverlik düzeyleri de diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yüksek değildir. Dünya ülkelerini sivil toplum alanıyla en çok özdeşleştirilen “hayırseverlik” davranışı üzerinden sıralamaya tabi tutan World Giving Index (WGI)30 raporunda Türkiye 2014 yılında 135 ülke içerisinde 128. Sırada yer almaktadır” şeklinde konuştu.
“En büyük eksiklik yetersiz finansman ve medyadaki görünür olma eksikliği”
Türkiye nüfusuna oranla STK üyeliğini incelediğinde %10-15 oranı karşımıza çıktığını ve 85 milyon nüfusun olduğunu düşünüldüğünde bu oranın çok düşük kaldığını belirten STK üyelik verilerini paylaştı. Eren, "
⦁ Gönüllülerin sadece 5’te 1’i yani %20’si kadın. STK yöneticiliğinde ise bu oran %14.
⦁ STK’larda aktif çalışanların çoğu serbest meslek sahibi veya emekli; çocuklu bireyler.. Ev hanımlarının ise oranı çok az. (%2)
⦁ En fazla %35 ile Marmara, en az %6 ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri geliyor.
⦁ Yaş grubu olarak genellikle 31-50 yaş aralığındaki bireylerin STK üyeliğine daha sıcak baktığını görüyoruz.
⦁ Gönüllü olunması düşünülen STK’larda en başta hayırsever STK’lar ve doğa ile ilgili olanlar (TEMA) geliyor.
⦁ STK üyelerinin hemen hemen yarısı üniversite mezunu. İlkokul veya ortaokul mezunu olup STK üyesi olanların oranı ise sadece %20.
⦁ Hiçbir STK’ya gönüllü olmayı düşünmeyenlerin oranı ise nüfusumuzun %85’i.
⦁ Toplumun büyük kesimi, gönüllüsü veya üyesi olmadığı STK’nın herhangi bir etkinliğine katılmıyor.
⦁ Düzenli bağış oranı %10. Hiçbir STK’ya daha önce bağış yapmamış kişilerin oranı ise %70 civarında. Yaş ve cinsiyet açısından incelendiğinde bu açıdan önemli bir fark görülmemektedir.
⦁ Kamu yöneticilerinin STK’ları, STK temsilcilerinin de yöneticileri ziyaret etme oranı oldukça yüksek. (%80- %90) Amaç genel olarak bilimsel toplantılar, tanıtım ve işbirliği istekleri. (karar alma süreçlerine katılım talebi arttırılmalı.)
⦁ STK’ların basında görünürlüğü de kısıtlıdır. En fazla meslek/ sektör odaklı STK’lar haberlere konu olmaktadır. En fazla adı geçen STK’lardan biri de TEMA’dır. (%2-3- içerik olarak araştırma, rapor, yayın)
⦁ STK’ların hedef kitlesi ağırlıklı olarak toplumun bütünüdür.
⦁ En sık kullanılan araç internettir. (e-mail listeleri, STK web siteleri, sosyal medya,vb.) Bir çok STK profesyonel anlamda iletişim bölümü kurmaktadır.
⦁ STK’ların en büyük verileri, kampanyalarının etkilerini değerlendirmeleridir. (ön-son test)
STK’ların en büyük sorunları yetersiz finansman ve medyada görünürlük eksikliğidir” dedi.
“Ülkemizi temsil ediyoruz”
TEMA Vakfı hakkında bilgi veren Eren, “TEMA Vakfı Türkiye’nin en iyi bilinen, en şeffaf, en pozitif algıya sahip, 1 milyonu aşkın gönüllüsü ile en önemli STK’larından biridir. Yurtiçinde 81 ilde ve yurtdışında temsil edilmekte ve her yaştan, her cinsiyetten gönüllümüz ile birlikte faaliyetlerimizi yürütmekteyiz. Uluslararası çevre örgütlerinde üye veya gözlemci olarak ülkemizi temsil etmekteyiz. örgütlerinde üye veya gözlemci olarak ülkemizi temsil etmekteyiz. TEMA Vakfı 2012 yılında Birleşmiş Milletler Çölleşmeye Karşı Sözleşme (UNCCD) tarafından ilk defa verilen Yaşam İçin Toprak Ödülünü (Land for Life) almaya hak kazanmıştır. TEMA Vakfı olarak çalışmalarımız ile uluslararası gündemi ve standartları takip ederek küresel bilgiyi ulusal ölçeğe taşıyoruz, küresel standart ve hedeflerin ülkemizde de uygulanması için çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
“3 tür gönüllülük var”
TEMA’daki gönüllülük söz konusu olunca 3 tür gönüllülükten bahsedebileceğini açıklayan Eren, “Bunlardan ilki “Örgütlenme”dir. Burada il temsilcileri, ilçe ve mahalle sorumluları, genç TEMA başkanları, mezun TEMA temsilcileri ve yardımcıları vardır. İkincisi “Saha”dır ve burada Eğitim, etkinlik, savunuculuk ve kampanyalar, minik, yavru, ortaokul, lise TEMA öğrencileri bulunur. Son ve üçüncü olarak “Destek” var. Burada ise Danışmanlar, proje gönüllüleri, mezun TEMA’lar, ofis gönüllüleri, kaynak geliştirme gönüllüleri ve iletişim, sosyal medya gönüllüleri var” şeklinde konuştu ve TEMA gönüllüsü olabilmek için yapılması gerekenleri sıralarken, “Gönüllü formumuzu online olarak doldurabilir ve kredi kartınız aracılığıyla gönüllülük bağışınızı anında gerçekleştirebilirsiniz. Gönüllü formumuzu bilgisayarınıza indirerek çıktısını alabilir, gönüllülük bağışınızı havale / EFT aracılığıyla aşağıda paylaştığımız banka hesaplarımıza gerçekleştirerek gönüllü formunuzu ve dekontunuzu e-posta olarak [email protected] adresine gönderebilirsiniz” dedi.
“Geleceğiniz hakkında söz hakkına sahip olmak istiyorsanız TEMA’ya gelin”
Gönüllülük bağış ücretleri hakkı bilgi veren Eren, “0 - 13 yaş aralığında iseniz 20 TL’dir. 14 yaşına geldiğinizde gönüllülük kaydınızı yenilemeniz gerekmektedir. 14 - 24 yaş aralığında iseniz 20 TL’dir. 25 yaşına geldiğinizde gönüllülük kaydınızı yenilemeniz gerekmektedir. 25 yaş ve üzeri iseniz 50 TL’dir. 25 yaş ve üzeri gönüllülük ömür boyudur. Gönüllülük kayıt işlemlerinizin tamamlanmasının ardından; gönüllü kartınızı basılı olarak tercih etmeniz durumunda rozetinizle birlikte 1 ay içerisinde belirttiğiniz adrese, elektronik kart olarak tercih etmeniz durumunda ise 3 iş günü içerisinde e-posta adresinize iletilecektir. Demokrasinin en önemli temellerinden olan katılım hakkınızı kullanmak, geleceğiniz hakkında söz sahibi olmak için sizleri de TEMA gönüllüsü olmaya davet ediyoruz. Birlikte umut yeşertelim” ifadelerini kullanarak konuşmasına son verdi.
Konuşmacı/Çınarcık İlçe Sorumlusu Orçun Emrah Eren
Kameraman/Duygu Saral
