Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Başkan Yardımcısı, Türkiye Spastik Engeller Federasyonu Başkanı Murat Arslanhan, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Yön. Kur. Üyesi Hasan Bolat ve Yeni Yaşam Engelliler Derneği Başkanı Lale Dondurmacıoğulları, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla ortak basın açıklamasında bulundu. Açıklamada, “2005 yılında çıkarılan 5378 sayılı Engelliler Yasası, engelliler için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Geleneksel bakışı değiştiren bu yasa, çağdaş anlayışlarla uyumlu şekilde eğitim, istihdam, sosyokültürel ve sosyo-ekonomik alanlarda önemli atılımlar sağlamıştır. Ancak bu kazanımların sürdürülebilirliği ve daha da ileriye taşınması için yeni adımlar atılması gerekmektedir. Engelli bireylerin yaşadığı zorluklar her geçen gün daha görünür hale gelmekte, yalnızca fiziksel veya zihinsel engeller değil, aynı zamanda toplumun ön yargıları ve ayrımcı tutumları da bu zorlukları artırmaktadır. Türkiye Sakatlar Konfederasyonu olarak, engelli bireylerin toplumsal hayata eşit katılımını sağlamak, haklarını savunmak ve yaşamlarını kolaylaştırmak adına mücadelemizi sürdürüyoruz. Bu kapsamda, aşağıdaki maddelerle kamuoyuna çağrımızı yineliyor, ilgili tüm kurum ve kuruluşları çözüm odaklı iş birliğine davet ediyoruz:
Engelli Hakları ve Hizmetleri İçin Temel Taleplerimiz
1. Engelliler ile ilgili alınacak bütün kararlarda engelliler adına mutlaka yetkin engelli sivil toplum
kuruluşları yer almalıdır.
2. Engelli bireylerin ihtiyaçlarına etkin bir şekilde cevap verebilmek için, Cumhurbaşkanlığına doğrudan bağlı Engelliler İdaresi Başkanlığı veya özel bir Engelliler Bakanlığı kurulmasını talep ediyoruz.
3. Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi içerisinde yer alan politika kurullarının her birisinde kendi
alanlarında uzman olan bizatihi engelli bireylerin yer alması sağlanmalıdır.
4. 5510 sayılı Kanununun 63’üncü maddesinde düzenleme yapılarak engellilere yönelik protez, ortez ve yardımcı araç gereçlerin tür ve finansmanının usul ve esaslarını belirlemesinde kapsayıcı bir komisyon oluşturulmalı, bu komisyonda engellileri temsilen Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ile Sağlık Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yer almalıdır.
5. Sosyal Devlet ilkesinden hareketle protez, ortez, tekerlekli sandalye, işitme cihazı gibi yardımcı araç- gereçlerin en kalitelilerinin engelli bireylere ücretsiz bir şekilde temin edilmesi sağlanmalıdır.
6. Engelli bireylerin toplumsal hayata ve kent içi yaşama tam, etkin ve eşit katılımını sağlayabilmenin ön koşulu olan yapılı çevrenin, toplu taşıma araçlarının ve bilgiye erişimin erişilebilirlik düzenlemelerinin bir an önce tamamlanması için planlama yapılmalı ve daha katı tedbirler alınmalıdır.
7. Engelli bireylerin her konu için tekraren engelliliğini ispata çalışacağı rapor istenmemeli, bir rapor her alanda sürekli olarak geçerli olacak şekilde mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır.
8. Engellikle ilgili erken uyarı sistemi kurularak beşikten mezara kadar herkes için takip sistemi
getirilmelidir.
9. Engelli bireylerin, nitelikli ve üretken işlerde yer alması için istihdam politikaları yeniden
düzenlenmelidir.
10. Kamu kurumlarında ihaleye giren şirketler %3 engelli çalıştırma zorunluluğunu tamamladığına dair İŞKUR’dan belge getirmek zorunda olmalıdırlar.
11. Yardımcı hizmetler sınıfında görev yapan engelli memurların bir kereye mahsus genel idari hizmetler kadrosuna geçirilmesi sağlanmalıdır.
12. Mesleki eğitimin öneminin farkına varılıp ortaokuldan itibaren mesleki eğitim başlamalıdır.
13. ÖTV ve MTV indirimli otomobil alımlarında sınırlar kaldırılmalı, engelli bireylerin hareketliliğini
artıracak kalıcı bir sistem getirilmelidir.
14. Sağır ve işitme engellilerin engel oranı %40-80 arasında olmasına rağmen, ÖTV muafiyetinden yararlanamamaktadır. Bu nedenle, sağır ve işitme engelliler ÖTV muafiyeti kapsamına alınmalıdır.
15. 5510 sayılı Kanununda düzenleme yapılarak engelli çalışanlara yıllık 120 gün fiili hizmet süresi zammı uygulanmalıdır. 15 yıl çalışarak emekli olan engellilerin ikramiye ve maaş hesaplamaları 30 yıl üzerinden yapılmalıdır.
16. Afet acil eylem planlarında engelli bireylere yönelik özel çalışmalar yapılmalı, özel önlemler alınmalı, özelleştirilmiş arama kurtarma ekipleri oluşturulmalıdır.
17. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi engelli bireylerin ticari araç kullanabilmesinin önü açılmalıdır.
18. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi taksilere tekerlekli sandalye ile binilip seyahat edilebilecek şekilde tasarım ve mevzuat düzenlemesi yapılarak bu mağduriyet giderilmeli.
19. Kamuda ve özel sektörde engelli istihdamını artıracak politikaların geliştirilmesi için geniş katılımlı bir istihdam şurası düzenlenmelidir.
20. Ağır engelli çocukların babalarına erken emeklilik hakkı tanınmalıdır.
21. Ağır engelli bireylere bakan kişilere sigorta yapılmasını öngören yeni bir mevzuat düzenlemesi
yapılmalı, "evde bakım ücreti" sosyal yardım kapsamından çıkarılmalıdır.
22. Engellilik konusunda farkındalık artırıcı projeler hayata geçirilmeli ve toplumun her kesiminde engelli hakları bilinci oluşturulmalıdır.
23. Dijital erişilebilirlik standartları zorunlu hale getirilmeli, e-devlet, bankacılık ve eğitim portalları gibi dijital hizmetlere erişimde engelli bireylerin karşılaştığı sorunlar giderilmelidir.
24. 2020 yılı ortasından itibaren iyice çoğalan ve ciddi manada mağduriyet oluşturan engelli bireylerin sürücü belgesi mevzuatı biz engelliler ile birlikte ivedilikle değiştirilerek medeni hale getirilmelidir.
25. Engelli otopark yerlerine haksız park etmiş araçlara kesilecek ceza miktarı en az on kat arttırılmalıdır.
26. Engelliler sosyal konutları “0” faiz ve 120 ay taksit ile öncelikli olarak alabilmelidir.
27. Sporla rehabilitasyon, fizik tedavinin bir parçası olarak kabul edilmeli ve SGK tarafından ödeme yapılmalıdır.
28. Engelli öğrencilere yönelik burslar, teknoloji desteği (dizüstü bilgisayar, akıllı cihazlar gibi) ve okul içi erişilebilirlik düzenlemeleri artırılmalıdır.
29. Her kurumda işaret dili tercümanının istihdam edilmesini sağlayacak mevzuat düzenlemeleri
yapılmalıdır.
30. Tip 1 diyabet hastalarına sürekli glikoz ölçüm cihazları ve insülin pompaları ücretsiz sağlanmalı veya
geri ödeme kapsamı genişletilmeli, fark ücreti alınmamalıdır. Hastalar ve ailelerine eğitim, psikososyal destek ve rehberlik hizmetleri sunulmalı; diyabetli çocukların okulda gerekli ekipmanlara
erişimi ve personel eğitimi sağlanmalıdır.
31. Düşük gelirli hastalar için gıda yardımı ve diyabete uygun beslenme programları oluşturulmalıdır.
32. Zihinsel engelli bireylerin eğitim sürelerinin artırılması, kaynaştırma ve bütünleştirme eğitiminin etkin hale getirilmesi, nitelikli eğitim için uzman eğitimcilerin görevlendirilmesi sağlanmalıdır.
Eğitimcilerin yalnızca sertifika ile değil, akademik ve mesleki yeterlilikle bu görevlere atanması
sağlanmalıdır.
33. Halk Eğitim Kurslarında yapılan yeni düzenlemeyle kaldırılan modüllerin yeniden eski sayısına çıkarılması ve hafif zihinsel engelli bireylerin de bu kurslara dahil edilmesini istiyoruz.
34. Zihinsel engelli bireylerin sosyal uyumlarını desteklemek amacıyla beden eğitimi ve spor programları artırılmalı, TEOG ve EKPSS gibi merkezi sınavlarda yaşanan eşitsizliklerin giderilmesine yönelik düzenlemeler ivedilikle yapılmalıdır.
35. Evde bakım ücretleri ve 2022 maaş kriterleri, gelir şartı kaldırılarak tüm zihinsel engelli bireyleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmelidir.
36. Zihinsel engelli bireylerin ve ailelerinin "Benden sonra ne olacak?" kaygısını gidermek için her
bölgede bakımevleri ve soluk alma evleri kurulmalı, özel sektör bu konuda teşvik edilmeli ve sıkı bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır. Bu kurumlarda çalışanların eğitime tabi tutulması sağlanmalı, şiddet ve diğer olumsuzlukların yaşanması durumunda caydırıcı cezalar uygulanmalıdır.
37. Zihinsel engelli bireylerin istihdam edilebilirliğini artırmak amacıyla iş olanakları genişletilmeli, meslek edindirme projelerinin sayısı artırılarak sürdürülebilir istihdam politikaları geliştirilmelidir.
38. Zihinsel engelli bireylerin maruz kalabileceği taciz ve tecavüz vakalarının önlenmesi için etkili ve kapsamlı tedbirler alınmalı, suçlulara caydırıcı ve ağır cezalar verilerek adalet sağlanmalıdır.
39. Ergonomi ve destek teknolojisi alanında çalışmalar hızlandırılmalı ve desteklenmelidir. Engelli bireyler, ülkemizin eşit haklara sahip vatandaşlarıdır. Onların topluma tam katılımını sağlamak, hem devletin hem de toplumun her kesiminin ortak sorumluluğudur. Türkiye Sakatlar Konfederasyonu olarak, yukarıda sıraladığımız taleplerin hayata geçirilmesi için tüm paydaşlarımızla iş birliği içinde çalışmaya devam edeceğiz” denildi.
