GÜNAYDIN Değerli Okurlar,
Kurtuluş Savaşı döneminde, Yalova’ da İstanbul hükûmetine bağlı bir Kaymakam görev yapıyordu. Ancak, gelişen siyasî ve askerî durum gereği, Ankara’ nın isteğiyle, Yalova Bölgesi Kuva-yı Millîye Komutanlığı ve Yalova Kaymakamlığı’ na Demir Hulusi (Gökdemir) Bey atandı.
Demir Bey’ in bu atanmasının doğru olmadığı ve Osmanlı arşivlerinde de böyle bir belge bulunmadığı yönünde iddialar vardır. Doğrudur, Osmanlı arşivinde böyle bir belgenin olması doğal olarak mümkün değildir, hatta saçmadır. Zira İstanbul hükûmetinin kendi atadığı kaymakamı vardı.
Görevlendirme Kuva-yı Millîye yanlısı olduğu için, tüm evraklar, adı “Genelkurmay Askerî Tarih Daire Başkanlığı” olarak değiştirilen ATASE Başkanlığı, yani Genelkurmay Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı arşivinde bulunmaktadır. Merak edip araştıran bu belgeleri bulabilir.
Bu gün, size birkaç belge içeriği sunacağım.
1.Kabaklı’ da bulunan Yalova Kaymakamı Demir Bey, 4 Haziran 1921 günü, İznik Kaymakamlığı’ na, cepheleri ve mevcut kuvvetlerin durumunu bildiren uzun bir rapor gönderdi. İznik Kaymakamı da bu raporu gecikmeksizin Kolordu Komutanlığı’ na bildirdi. Rapor şöyledir:
“Cephemiz, Yalova ve Orhangazi cepheleri namıyla iki cephedir, (cephe) Yalova’ nın beş yüz metre garbinde ( batısında) başlayıp Yalova’ nın cenub-u garbisinden ( güneybatısından) geçerek Yalova Deresi’ nin garbindeki ( batısındaki) Değirmen mevkiinde şimal (kuzey) istikametine dönerek Yalova- Samanlı şosesini kat ederek Yalova Deresi köprüsünde son bulmaktadır. İş bu hattı, iki metre yüksekliğindeki tel örgülü siperlerle tahkim etmişlerdir.
Buradaki kuvvet; Piyade Bölüğü, müteaddit (çok sayıda) otomatik tüfeklerden ibarettir. Bundan başka Yalova’ nın Koruköy, Hacımehmet Çiftliği, cenub-u garbisinde(güney batısında) Kadıköy, Çınarcık, İnkere (Engere olacak) Kafalı köyleri Hristiyan olduklarından, teslis etmiş (düzenlemiş olduğu) olduğu yerli kuvvetler ise bu kuvvetten azdır.
Elmalıklı Kör Pandi’ nin maiyetinde 25, Elmalıklı Toma’ nın maiyetinde 45 ve yine Elmalıklı Pandi’ nin 25 neferlik, ceman (toplam) 95 kişilik çete, Yalova içerisinde olup sıra ile değişmektedir. Bunları değiştirecek iki misli kuvvet vardır. Yerli kuvvetlerin toplamı 300 civarındadır. Düşman Yalova- Çınarcık şosesinde kuvvetli devriye gezdirmektedir. Düşman ileri kolu Yortan(Kâzımiye) deresi garbinde (batısında) Çiftlik mevkiidir.
Bizim tertibimiz: Yortan Kirazlı karyesi(köyü), Dokruklu namı diğer Selsaniye (?)karyesi, Kanlı Çiftlik arasında ve Topçu çiftliğinin üç kilometre cenubu garbinde ( güney batısında) olup haritada mevcut olmayan Taşlıpiri karyesi ahalisi tarafından, merkez Çağsafta (?) olmak üzere Yortan- Kirazlı karyesi( köyü) oldu.
Orhangazi’ye tabi Çengiler- Yeniköy Cephesi: Çengiler- Ortaköy- Büyükyeniköy köylerinden geçen hatta bu üç köy Ermeni köyüdür. Ayrıca 2 Bölük Yunan askeri vardır. Bölüklerden biri Pazarköy( Orhangazi), diğeri Çengiler’ dedir. Birçok otomatik tüfek ve iki cebel (dağ) topu vardır. Hat, siperlerle tahkim edilmiştir. Yerli kuvvet 300 civarındadır. Çeşme mevkiinde, şosenin dirsek yaptığı yerde karakol mevcuttur. Gemlik ve Büyük Yanıkköy buraya 150 kişiyle yardım edebilir.
(Bizim tertibimiz) Çengiler şarkında (doğusunda), Samanlı Dağ isminin “S” harfinin yarım santim şimalinde (kuzeyinde), haritada mevcut olmayan Burhaniye- Çukurmüslüm, Dereköy, Gacık, Galibük (?), Soğucak karyeleri (köyleri) yerli ahalisi tarafından Samanlıdağ- Kızıloyuk Tepeleri sırtlarından geçen hat korunuyor. Arada ancak bir geçit vardır.
Yalova Kaymakamı Demir”
2. Yalova Kaymakamı Demir Bey, 7 Haziran 1921 günü de, İstanbul’ dan Tatavla(Kurtuluş) Rumlarından 80 kişinin Yalova’ ya geldiğini bildirdi.
3. 10 Haziran 1921 günü, bir Yunan torpidosu, saat 09 00 sıralarında Karamürsel’ in 15 km batısındaki Hisar iskelesine 20 mermi attı ve 15 kadar bahriye askerini karaya çıkardı. Kabaklı’ da bulunan Yalova Millî Müfrezesi Komutanı Kaymakam Demir Bey, müfrezesi ile olay yerine gidince, Yunanlı bahriye askerleri savaş gemilerine döndüler. Giderken iskelede yüklü bulunan bir motoru da çekerek götürdüler.
4. 17 Haziran 1921 günü, sabahleyin Yunanlılar, 80 kişi olduğu tahmin edilen bir kuvveti iki motora bindirerek Bahçecik’ e çıktılar. Bir Yunan torpidosu, saat 17 30’ da, tüccar eşyası ile yüklü bir motorla bir kayığın Çatalburnu iskelesine yanaşması üzerine, kıyıya 200 metre kadar yaklaştı. Kıyıda bulunan Yalova Kaymakamı Demir Bey, daha önce de bu şekilde hareketler olduğunu, millî kuvvetlerin buna izin vermeyeceğini ve silâhla karşı koyacağını torpidoya bildirdi. Gemidekiler ateşle karşılık verince millî kuvvetler de onları ateş altına aldı. Bunun üzerine ikinci bir Yunan torpidosu daha geldi ve kıyıya 60’ a yakın top mermisi attı. Daha sonra Yunan gemileri çekildiler.
5. Sakarya Muharebeler i’ nden sonra, Yunanlılar bir yandan savunma düzenlerini geliştirirken, bir yandan da Sevr Antlaşması hudutlarının esas olduğunu ve bu antlaşmanın belirlediği hudutlara çekilecekleri söylentilerini yayıyorlardı. Çerkez Bezak ile Osman Çavuş adında iki kişi, Karamürsel ve Yalova bölgesi halkından olup Kuva-yı Millîye’ de görevli askerleri memleketlerini savunmak için firara teşvik ettiler ve onları kendi etraflarında toplanmaya çağırdılar. Amaçlarının müstakil/ bağımsız bir cephe kurarak Yunanlılarla çarpışmak olduğunu söylüyorlardı. Ancak 13/ 14 Ekim 1921 gecesi, firarilerin 400 kişiye ulaştığı ve asıl hedeflerinin Yalova Kaymakamı Demir Bey’ i bertaraf ederek Karamürsel ile Yalova’ yı birleştirmek ve Adapazarı ile birlikte tarafsız bir bölge kurmak istedikleri haberi alındı.
Olayların ayrıntısına girmiyorum.
6. 17 Ekim 1921 günü, saat 08 00’ de, İsmet Paşa, asilerin başında kimlerin bulunduğunu, Yalova’ nın askerî ve sivil idaresinden sorumlu Demir Bey’ in akıbetini sordu ve olayları önlemek ve Demir Bey’ e yardımcı olmak üzere Kuva-yı Tedibiye Komutanlığı’ na Reşat Bey’ i tayin ettiğini bildirdi.
Baştaki sözümü tekrarlıyorum. Kurtuluş Savaşı sırasında, Demir Hulusi (Gökdemir) Bey, Yalova Bölgesi Kuva-yı Millîye Komutanı ve Yalova Kaymakamı olarak atanmıştı. Arayan her türlü belgeyi bulabilir. Asla unutmayın, çok yönlü bir tarih altyapısına sahip olmadan yorum yapmak farklı ve çok yanlış değerlendirmelere yol açar.
Gününüz aydınlık ve esenlik dolu olsun!
Ne Mutlu Türk’ üm Diyene!
